Trước hết, chúng ta thử xem xét một số ví dụ về sự lan tỏa của ngôn ngữ:
– Khái niệm “hài hước”:
Hán: Yōumò, (幽默)
Nhật: Yūmoa (ユーモア)
Nga: Yumor (юмор)
Hy Lạp: Chioúmor (χιούμορ)
Tây Ban Nha: Humor
Thụy Điển: Humor
Armenia: Humor
Anh: ˈ(h)yo͞omər (humor)
…
– Khái niệm “buồn nôn”:
Hán: Nǎo sī (瑙斯)
Anh: Nausea
Nga: Naus
Thổ Nhĩ Kỳ: Naous
Latinh: Naous
Việt: Nôn nao
…
– Khái niệm “xác ướp”:
Ả Rập: Almumyawat (المومياوات)
Anh: Mummies
La Tinh: Mummia
Hungari: Múmia
Nga: Mama
Hindi (Ấn Độ): Mamee (ममी)
Telugu (Ấn Độ): Mam’mī (మమ్మీ)
Thái: Mạmmī̀ (มัมมี่)
…
– Khái niệm “tai”:
Hán: Ěr (耳)
Anh: Ear
Hà Lan: Oor
Đức: Ohr
Na Uy: Øre
Macedonia: Uvo
…
– Khái niệm “vải thiều”:
Hán: Lìzhī 荔枝 (phát âm là Lichi); âm Quảng Đông là Leichi
Nga: Lichi
Hindi: Leechee (लीची)
Thái: Lîncī̀ (ลิ้นจี่)
Nepal: Licī (लिची)
Telugu: Licī (లిచీ)
Lào: Li chi (ລີຈີ່)
…
…
Có thể cho rằng đây đều là các trường hợp đồng nguyên chứ không phải là sự trùng hợp ngẫu nhiên, và sự lan tỏa có tính chất liên lục địa này nhìn chung đã xảy ra từ giai đoạn cổ xưa.
Để giải quyết vấn đề đâu là từ gốc không phải là việc dễ dàng, tuy nhiên người ta vẫn có thể xem xét để tìm thấy một phần nào đó của quá trình dịch chuyển.
Các từ chỉ khái niệm “xác ướp” đều chứa âm gần với từ “mắm” trong tiếng Việt, chỉ một loại thực phẩm được làm từ việc ướp xác động vật. Các chi tiết này đủ để cho rằng đây là khái niệm người Việt vay mượn từ những khu vực có nền văn minh phát triển sớm hơn, và việc rút gọn âm (kiểu tiếng bồi) có thể là một tập quán trong tiếp nhận ngôn ngữ.
Các từ chỉ khái niệm “vải thiều”, loài quả chỉ có ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới, vì vậy các sản phẩm này hẳn là được giới thương nhân đưa từ phía nam lên phía bắc, kèm theo đó là tên gọi của chúng. Khu vực có vải thiều bao gồm, bao gồm từ Ấn Độ sang phía nam Trung Quốc, mà tên gọi sản phẩm này cũng khá thống nhất. Liệu có khả năng những thương nhân Ấn Độ, hoặc ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ, một khu vực có nền văn minh phát triển sớm hàng đầu của nhân loại, là tác nhân gây nên sự lan tỏa này không?
Tản mạn trong một số tài liệu ở Trung Quốc ghi nhận sự hiện diện rất sớm của người Ấn ở khu vực Viễn Đông. Trang Wikipedia có dẫn nguồn cho biết như sau:
“Theo tài liệu Giao Châu ký (交州記, thế kỷ IV) của Lưu Hân Kỳ (劉欣期) thời Đông Tấn, thì “…Thành Nê Lê ở phía nam huyện Định An, cách sông bảy dặm, tháp và giảng đường do vua A-dục xây dựng vẫn còn. Những người đốn hái củi gọi là Kim tượng.”[3]
Sách Thủy kinh chú (thế kỷ VI) của Lịch Đạo Nguyên thời Bắc Ngụy, dẫn theo sách “Lâm Ấp ký” (林邑記) chép: “Từ Giao Chỉ đi về phía Nam, có ngách sông chảy ra từ phố Đô Quan Tắc. Con sông này từ phía đông đi qua huyện An Định, đi ngang với sông Trường Giang ở phía Bắc. Trong sông, có nơi Việt vương đúc thuyền đồng. Khi nước triều rút, người ta còn thấy dấu vết. Sông lại chảy về phía đông, cách sông có thành Nê Lê, nghe nói là do vua A-dục dựng.”[4]
https://vi.wikipedia.org/wiki/N%C3%AA_L%C3%AA
A Dục Vương, tức là Ashoka (30-232 TCN), một vị vua nổi tiếng ở Ấn Độ (https://vi.wikipedia.org/wiki/A-d%E1%BB%A5c_v%C6%B0%C6%A1ng). Giai đoạn này tương ứng với cuối thời Chiến Quốc, người Hán vẫn hoặt động chủ yếu quanh lưu vực sông Hoàng Hà ở Hoa Bắc chứ chưa xuống đến Lĩnh Nam.
Bây giờ chúng ta hãy xem xét mối liên quan từ vựng giữa ngôn ngữ Ấn Độ, Hán và Việt (từ Hán Việt) qua các ví dụ sau đây:
Sự hiện diện của nền văn minh Ấn Độ còn có thể lan tỏa lên phía bắc Trung Quốc rất sớm, qua những ghi nhận về chữ Khoa đẩu, một loại chữ được gán với con nòng nọc. Đây là kiểu chữ mà theo một tài liệu của con cháu người Chiêm Thành thì đó là văn tự chính thức của họ, mà nhà Trần thì chủ trương cấm, nên không thể là chữ Hán (nguồn https://sites.google.com/a/learning.com.vn/tuyen-sinh/da-nang/du-lich/tham-quan/Van-hoa-nghe-thuat/Bao-tang-cham/nghien-cuu-trao-doi/motbanphochinoivequanheviet-cham). Có thể đó chính là loại chữ cổ kiểu Brahmi ngoằn nghoèo ở Ấn Độ, như một số ký tự sau:
𑀠 𑀡 𑀢 𑀣 𑀤 𑀥 𑀦 𑀧 𑀨 𑀩 𑀪 𑀫 𑀬 𑀭 𑀮 𑀯
Đây là theo dạng chữ in ngày nay. Dạng chữ viết xưa thì như hình sau:
Chữ Brahmi (nguồn https://diepdoan.violet.vn/document/chu-brahmi-438204.html)
Chữ Bharmi là tiền thân của các loại chữ viết ở khu vực Đông Nam Á, trừ chữ Hán ở Việt Nam và chữ Latinh trong một vài thế kỷ gần đây.
“Trúc thư kỷ niên” một bộ sử chép ở nước Ngụy thời Chiến Quốc, chép trên thẻ trúc, bằng chữ Khoa đẩu. Tài liệu này được chôn trong mộ Ngụy Tương vương (318TCN-296TCN), sau này được phát lộ vào năm 280 bởi một kẻ trộm mộ, tức là đã trải qua 576 năm, vì thế mà vượt qua được cuộc đại hủy diệt văn hóa của Tần Thủy Hoàng. Tuy vậy do nguyên nhân nào đó mà bộ thẻ trúc này về sau lại biến mất vĩnh viễn, bản sao cũng không có, mà bản dịch sang Hán văn thì đã vừa bị mất đi nhiều lại bị làm giả nhiều chỗ (theo Trúc thư kỷ niên, bản dịch tiếng Việt của Nguyễn Đức Vịnh, 2020)
“Khoa đẩu” là âm Hán Việt, còn âm Hán là Kē dòu, viết là 科斗. Hai chữ này tách riêng thì không có gì liên quan đến nòng nọc cả. Rất có thể từ “Khoa đẩu” nghĩa là “nòng nọc” chỉ là vì người ta dựa vào hình dạng chữ để gán ghép. Chúng ta thử xem xét theo từng chữ:
科Kē mang một số nghĩa: hạng, đẳng cấp, bộ phận…
斗dòu mang một số nghĩa: cao, trội, cái đấu (dụng cụ đong) …
Ý nghĩa của từ 科Kē gần với một từ trong tiếng Hindi là ke (के) – của, thuộc về. Từ ke (के) còn có một mở rộng là unakee (उनकी) nghĩa là “của họ”
Ý nghĩa cửa từ 斗dòu (với nghĩa là cao, trội) gần với một từ trong tiếng Hindi là daulat (दौलत) chỉ sự giàu có. Ngoài ra thì nghĩa “cái đấu” được gán ghép với bọn cao trội có thể vì đó là vật gắn liền với bọn thương nhân,tức là gắn liền với sự giàu có, nghĩa là cao trội. Như vậy hẳn là một sự vay mượn chứ không phải trùng hợp ngẫu nhiên, mà dấu hiệu khá rõ ràng là người Hán vốn coi đó là chữ của kẻ giàu, tức là của bọn thương nhân mang đến.
Điều lý thú là hai khái niệm đó cũng tương đối đồng âm đồng nghĩa với các khái niệm “kẻ” – chỉ một người chung chung hay một hạng người, và “giàu” trong tiếng Việt. Vậy phải chăng các từ này xuất trong tiếng Việt cũng từ sự vay mượn, và cũng theo kiểu rút gọn như từ ‘mắm’ nói trên.
Một số từ sau đây của Hán và Hán Việt cũng có dấu hiệu nguồn gốc Ấn Độ:
a. Những từ ghi theo âm Bắc Kinh
नर nar (nam giới) – 男 nán – NAM
माँ maan, मा ma – 妈 Mā
मौ mau (mẹ) – 母 Mǔ – MẪU
मौसी mausee (dì) – 姨 yí – DI
यह yah (nó) – 者 zhě (anh ta, nó, nọ) – GIẢ
मुखिया mukhiya (kẻ đứng đầu) – 牧 mù (kẻ thống trị, chăn dắt) – MỤC
नौकरानी naukaraanee (người giúp việc) – 奴 nú (người hầu, nô lệ) – NÔ
घर ghar (nhà) – 家jiā – GIA
गन्ना ganna (mía, đường mía) – 甘gān (ngọt) – GIÁ
लीची leechee (quả vải) – 荔枝lìzhī – LỆ CHI
फेफड़ा phephada (phổi) – 肺 fèi – PHẾ
पशु pashu (súc vật) – 畜 chù, xù – SÚC
मुर्गी murgee (con gà mái) – 雞 jī (con gà) – KÊ
शेर sher (con sư tử) – 狮 shi – SƯ
साँप saanp (con rắn)- 蛇 shé – XÀ
जल jal (nước) – 江jiāng (sông lớn) – GIANG
धारा dhaara (suối) – 河hé (sông) – HÀ
फिस phis, फ्यय phyay (phí, lệ phí) Phí – (費 bì, fèi) – PHÍ
जालसाजी jaalasaajee (giả mạo); जालसाज jaalasaaj
(người giả mạo); जालसा jaalasa (cạm bẫy) – 假 jiǎ (dối trá) – GIẢ
दुष्ट dusht (độc ác) – 毒Dú (độc hại, độc ác) – ĐỘC
संघ sangh (liên hợp) – 双 suang (cặp, cùng nhau) – SONG
द da (các) – 多 duō (nhiều) – ĐA
हुआ hua (đã xảy ra) – 化huā – HÓA
जाओ jao (đi) – 脚Jiǎo (chân)
बांग baang (bùng nổ) – 砰 Pēng (tiếng nổ, tiếng động lớn)
शुरू shuroo (bắt đầu) – 初 chu – SƠ
हो ho (đúng) – 乎 hū = có đúng không? – HÔ, HỒ
जैसा jaisa (bằng, như) – 偕jiē (đều, cùng) – GIAI
दंड dand (một sự trừng phạt) – 掸 Dǎn (đánh) – ĐÀN
भया bhaya (sợ hãi) – 害怕Hàipà
माल maal (các mặt hàng) – 賣 mài (bán); 买 mǎi (mua) – MÃI, MẠI
लहर lahar (sóng) – 浪 làng, láng – LÃNG
बाँट baant (chia sẻ) – 頒 bān (ban phát, chia cho) – BAN
बंध bandh (liên kết) – 班 bān (toán, tốp, đoàn, lớp…); 邦 bāng (bang, nước);帮bāng (liên kết, băng đảng) – BĂNG
जाँच करना jaanch karana (kiểm tra) – 查看Chákàn
लहंगा lahanga (lò nung) – 炉火 Lú huǒ (ngọn lửa); 炉 lú (cái lò); 火 huō (lửa) – LÔ; HỎA
बड़ा bada (to lớn) – 霸 bà ( trùm, lớn); 大 dà (lớn) – BÁ, ĐẠI
सूजन soojan (viêm, sưng tấy) – 炎 Yán (viêm) – DIỄM
b. Từ ghi theo âm Mân Phúc Kiến
धान का खेत dhaan ka khet – (ruộng lúa) – 田 dzhən (ruộng) – ĐIỀN
c. Những từ ghi theo âm Quảng Đông
मौ mau (mẹ) – 母 mou – MẪU
सच sach, सत् sat (sự thật) – 实 sat – THẬT
मुखिया mukhiya (kẻ đứng đầu) – 牧 muk (kẻ chăn, kẻ đứng đầu) – MỤC
सैनिक sainik (lính) – 使 sai (sai khiến) – SỬ
पाप paap (tội) – 法 faat (phép tắc, pháp luật, sự trừng phạt) – PHÁP
फन phan (vui vẻ) – 奋 fan (phấn khởi) – PHẤN
थप thap (hơn) – 拓 taap (khai triển, mở rộng) – THÁP
या ya (hoặc) – 也 jaa cũng, vậy – DÃ, GIẢ
दक्ष daksh (có hiệu quả), दक् dak (kỹ năng) – 得 dak (được, hiệu quả) – ĐẮC
दुष्ट dusht (độc ác) 毒 duk (độc hại, độc ác) – ĐỘC
मोटा mota (dày, mập) 漠 mok (to lớn) – MẠC
कंपन kampan (rung động) – 感 gam (cảm động) – CẢM
कब् kab (khi) – 急 gap (nhanh, gấp rút) – CẤP
नकाब nakaab (mặt nạ) – 匿 nik (giấu kín, ẩn nấp) – NẶC
नौस naus (buồn nôn) – 瑙斯 nou si
सुख sukh (niềm hạnh phúc) – 福 fuk (Sung sướng) – PHÚC
की kee (của, thuộc về) – 圻 kei (biên, cõi) – KỲ
Theo quan niệm chính thống hiện nay thì các từ mà người ta gọi là Hán Việt, chiếm trên 50% vốn từ vựng tiếng Việt, có nguồn gốc Hán. Tuy nhiên, qua những ví dụ và phân tích trên cho thấy cần xem xét cả yếu tố ngôn ngữ Ấn Độ, và rất có thể có nhiều từ không vay mượn qua trung gian Hán, chỉ là do việc độc tôn chữ Hán qua lâu khiến người ta nghĩ thế mà thôi”.
Xét về khoảng cách địa lý và khí hậu thì khu vực Đông Nam Á, bao gồm vùng cực nam Trung Quốc, gần với Ấn Độ hơn là miền Hoa Bắc, nơi được coi là cái gốc của nền văn minh Trung Quốc, do đó ghi nhận về sự hiện diện của đế chế Maurya ở đây trước thời điểm nhà Tần chinh phục Lĩnh Nam là hoàn toàn có cơ sở, mặc dù không được các bộ chính sử nhắc đến.
Sau đây là các bảng so sánh sự tương đồng giữa tiếng Việt (bao gồm cả lớp từ được cho là Hán Việt) và tiếng Ấn (xét chủ yếu theo ngôn ngữ Hindi).
(Một số phương tiện trợ giúp:
Từ điển tiếng Hindi: https://dict.hinkhoj.com/hindi-to-english/
Từ điển Cambridge đối chiếu Anh – Việt: https://dictionary.cambridge.org/
Từ điển Hán Nôm: https://hvdic.thivien.net/
https://translate.google.com/?hl=vi
…)
NÁC (nước – âm miền Trung) nadee नदी dòng sông
LẢ (âm miền Trung) jvaala ज्वाला ngọn lửa
ĐUN (nấu, tức là có khói) dhuaan धुआं khói
KHE, KHÊ – 溪 si gaharee khaee गहरी खाई rãnh sâu
LÒ, LÔ – 炉 lú; HỎA – 火 huō lohaar लोहार thợ rèn; lahanga लहंगा lò
NÔỐC, NỐC – (thuyền – âm miền Trung) naav नाव thuyền
LÃNG – 浪làng, láng lahar लहर sóng
GIANG (sông) – 江 jiang jal जल nước
HÀ (sông) – 河 hé nahar नहर con kênh
“ĐÔỒM, ĐÔỐM – (đầm, đằm, đắm
– miền Trung)” doob डूब đắm, bị hút vào, bị vây bọc
BÈ (cái bè) beda बेड़ा bè, hạm đội
BA paapa पापा cha, ba
DÌ, DI – 姨 yí/ji mausee मौसी dì (em gái của mẹ)
ẨU – 嫗 yǔ = mẹ, đàn bà con gái aurat औरत phụ nữ
MẪU – 母 mǔ/mou mau मौ mẹ
MẠ mahila महिला phụ nữ, giống cái; maa माँ mẹ
MÌNH main मैं tôi, mình
O (cô) aurat औरत cô gái, giống cái
TẾ (con rể, chồng) – 婿 xù (betee ka) pati (बेटी का) पति
BẠN bandh बंध liên kết
TA (chúng ta) taaj ताज vương quyền
NAM – 男 nán/naam nar नर nam giới
MỤC – 牧 mù/muk mukhiya मुखिया người đứng đầu
NÔ – 奴 nú/nou naukar नौकर người hầu
TRẺ bachche बच्चे những đứa trẻ
BÉ bebee बेबी, baal बाल đứa bé
VA – (hắn, ông va, mụ va – âm miền Trung vah वह anh ta, chị ta
GIẢ – 者 zhě yah यह nó (đại từ thay thế)
ĐÀN (đội, bầy, đàn) dal दल đội
BAN (toán, tốp, đoàn, lớp…) bandh बंध liên kết
BANG (bang, nước, băng đảng) bandh बंध liên kết
BẦY bal बल lực lượng
BÈ (bè phái) beda बेड़ा bè, hạm đội
“KẺ (thuộc về một nhóm,
thể loại nào đó)” kee की của, thuộc về
GIA – 家 Jiā (gia đình, trường phái, dòng) jaati जाति nhóm, loài, nòi, đẳng cấp…
MẶT maatha माथा trán, phía trước
MỒM mūnh मुँह miệng, mồm
GAN jigar जिगर gan
PHẾ – 肺 fèi phephada फेफड़ा phổi
TỲ – 脾 bài, pái tillee तिल्ली lá lách
DA chamada चमड़ा da
CẬT kidanee किडनी quả thận
CHÂN chaal चाल di chuyển
SỨC shakti शक्ति quyền lực, sức mạnh
NIÊM (dính vào) – 粘 lian, nián niyam नियम luật lệ, điều khoản, quy định
PHÁP (phép tắc, trừng phạt) – 法fǎ paap पाप tội, sai lầm, vô đạo đức
CẢ (đứng đầu) aaka आका ông chủ, bậc thầy
CẢM (bị cảm) kamazor कमज़ोर yếu đuối
CẢM (cảm động) – 感 gan/gam kampan कंपन rung động
PHÚC (may mắn, báo đáp) – 福 fú sukh सुख niềm hạnh phúc, kết quả
CÁI kya क्या gì, nào
GÌ, CÁI GÌ kaise कैसे làm sao
CHI (cái chi, điều chi …) cheez चीज़ đồ, thứ, vấn đề
CỚ, CỚ RĂNG kaaran कारण lý do
GIẢ ĐỊNH, GIÁ NHƯ yadi यदि nếu như
HẲN (chỉ sự riêng biệt) vahān वहाँ ở đó, ở chỗ khác
HÓA RA, HÓA – 化 hua hua हुआ đã xảy ra
HẢ, HỞ, HỒ (có đúng không?) – 乎 hū ha हो đúng
HẲN (hẳn là) haan हाँ đúng
HOẶC GIẢ ya या hoặc
VÀ dvā (âm Phạn) दो hai
VẬY (như vậy, chừng đó) “vah वह đó,
vahee वही như nhau, như vậy “
Vậy (vậy thì) vaisa ठीक (vậy thì, vì vậy)
THẾ (vậy, cứ thế) theek ठीक được, phù hợp
ẮT at अत vì thế, kể từ đây, rút cục
BÈN ban बन trở nên
KỲ, KỂ (bất kỳ, bất kể) kya क्या cái gì, cái nào
NỎ – âm miền Trung nahin नहीं; nah नह không
SƠ (ban đầu)- 初 chu shuroo शुरू bắt đầu, ban đầu
NAY naya नया, nay नय mới
GIAI (cùng, bằng) – 偕jiē jaisa जैसा bằng, như
BẰNG baraabar बराबर bằng nhau
ĐẮC (được, hiệu quả) – 得 dē daksh दक्ष có hiệu quả
KÉM kam कम ít, thiếu, ngắn hơn
BÁ – 霸 bà; ĐẠI – 大 dà bada बड़ा (to lớn)
BÉ (bé nhỏ) bebee बेबी, baal बाल đứa bé
TÍ (bé tí) choti छोटी nhỏ bé, thấp kém
TY (thấp kém) – 卑 bēi choti छोटी nhỏ bé, thấp kém
TẾ (nhỏ bé) – 細 xì choti छोटी nhỏ bé, thấp kém
CHỘT chhot छोट bé nhỏ
VI (nhỏ, phần nhỏ) – 微 wei vibhaajit विभाजित chia nhỏ ra
VĨ (to lớn) – 伟 wei vishaal विशाल to lớn
TỐC tez तेज़ nhanh
CHẬM RÌ deree देरी chậm trễ
SANG shaan शान tráng lệ, phẩm giá, tự hào
GÀN paagal पागल gàn dở
KỀ ke paas के पास gần, kề
SÁT saath साथ với, cạnh
BÊN baen बाएं bên trái, hai bên
SONG sangh संघ liên hiệp, cùng nhau
HÃI bhaya भया sợ hãi
U – 怮 jau udaa उदास s u buồn
VUI, KHOÁI khush खुश vui
ĐAU dard दर्द đau
THA (nó, khác) – 他 ta tak तक cái đó, khi đó
TÀN – 殘 cán patan पतन suy tàn
NÁT nasht नष्ट bị phá hủy
CHÂN (soi xét, phân biệt) – 甄 juàn chhalछl gian dối)
CHÂN (thật, thực) – 眞 zhēn chhal छl gian dối
THẬT – 实 shí sat सत् thật
GIẢ jaalasaajee जालसाजी giả mạo, gian lận
ĐỘC (độc hại, độc ác) – 毒 dú/duk dush दुष्ट độc ác
NẶC (giấu kín) – 匿 nì/nik nakaab नकाब mặt nạ
TÀN ÁC taanaash तानाश bạo chúa
NẾT nek नेक sự lương thiện
ÍT; ÍCH – 益 yì(thêm, nhiều lên) ek एक một, đơn độc
ĐẦY dher ढेर nhiều, đống
ĐA – 多 duō zyādā ज़्यादा nhiều
ĐÔI (hai) dau दौ, dui दुई hai
TAM (ba) – 三 san/saam teen तीन ba
TƯ (thứ tư); TỨ (bốn) – 四 sì “chatush (catu – âm Phạn) चतुष्
thứ 4, gấp 4″
THẤT (bảy) – 七 si sat सात bảy
SÁU sat (âm Phạn) छह sáu, ṣaṣṭha षष्ठं thứ tự 6
HẾT has हास sự cạn kiệt
MẠI (mua) – 卖 mài; MÃI (bán) – 买mǎi maal माल các mặt hàng
CHỢ cheezen चीज़ें hàng hóa
PHÍ – 費 fèi phis फिस lệ phí
SẮM (sắm tài sản) sampatti संपत्ति của cải, tài sản
THƯƠNG – 商 shan thok थोक mua buôn
VAY vyay व्यय chi phí, giải ngân
LÃI laabh लाभ lợi nhuận
THAY asthaayee अस्थायी tạm thời
TRA KHÁN (kiểm tra) – 查看 chákàn jaanch karanaजाँच करना kiểm tra
BÁO – 報 bào badala बदला sự trả thù
ĂN khānā खाना ăn
BẮT pakadana पकड़ना bắt, nắm lấy
BÀN bahas बहस bàn bạc
BẮN baan बाण mũi tên
BỎ (vứt bỏ) bojh giraana बोझ गिराना (vứt bỏ);
HẮT hataana हटाना bỏ, dời
BÚ bhookha (bukha) भूखा đói bụng
CA gakar गाकर ca, hát
KỂ “kah कह nói,
kahana कहना kể, đề cập “
LA chilla चिल्ला la hét
BÔ LÔ BA LA (nói huyên thuyên) bolo बोलो nói
GIẢNG – 講 jiǎng jānā जानना (biết, hiểu, nhận ra)
VIẾT “vid विद् học giả,
người có nhiều kiến thức “
GÁY gāyan गायन ca hát
BÁI – 呗 bài = tụng kinh; 拜= vái, tôn kính bhaj (Phạn) भक्ति tôn thờ, thờ cúng
CẤT ikat इकट् sưu tầm, tập hợp lại
CẮT kaat काट cắt
A (sấn vào, a vào) aa आ đến, vào
ĐI edee एड़ी gót chân
LAO teer chalao तीर चलाओ lao nhanh, bắn tên
CHẠY chaal चल di chuyển
BỆT (ngồi bệt) baith बैठ ngồi
ĐÁNH, ĐÀN (phê bình, hạch tội) – 弾 dàn dand दंड một sự trừng phạt
ĐẬP daba दबा đàn áp
VẠ (nằm vạ) vaha वहा ở đó
CHỜ chaah चाह sự mong muốn, đòi hỏi
ĐẺ ande अंडे trứng, trẻ em
ĐỂ dena देना cho
ĐỀN paise dena पैसे देना đưa tiền, đền
LẤY lena लेना lấy
BAN ( ban phát, chia cho) baant बाँट chia sẻ
SẺ, CHIA SẺ sheyar शेयर chia sẻ, phần
GẠT ghat घट giảm bớt
CHỌN chun चुन chọn
CHÔM, TRỘM chor चोर trộm
LỘT loot लूट cướp bóc, trộm
ĐƯA diya दिया đã đưa cho
ẤP upar ऊपर ở trên
GIÃ (từ giã, giã biệt) jaana जाना đi
HÔN honth होंठ môi
MẢNG (gắn tâm trí vào cái cái gì đó) manमन tâm trí
KHẢI (gãi ngứa – âm miền Trung) khaj खज ngứa
KHAO khaana खाना; khā खा ăn
KHIẾN, KHIỂN – 遣 Qiǎn kheench खींच , khin खीं sự lôi kéo, vẽ ra
ĐÀ (cõng trên lưng) – 佗 tuō udaar उदर bụng
CỘT (buộc) kadeedaar कड़ीदार cứng nhắc, ràng buộc
PHÁT – 发 fa phat फट nổ, hành động bùng nổ
PHUN phoonk फूँक thổi
SAI (sai bảo) sainik सैनिक lính
TRÚT chhud छुड giải phóng, thả ra
KHUẤT (thua) – 屈 qu khona खोना thua
MẶC – 嘿 hēi, mò muk मुक im lặng
MẠT (khử, xóa cắt, sụp xuống) – 抹 ma maar मार giết, đánh, đánh bại
SÚC – 畜 Chù pashu पशु súc vật
VẬT – 物 wù vastu वस्तु sự vật, thứ
CHIM chiriya चिड़िया con chim
CHUỘT chooha चूहा chuột
GÀ murga मुर्गा con gà
GÀ MÁI GHẸ murgee मुर्गी gà mái
QUẠ kaua कौआ con quạ
SƯ TỬ, SƯ – shī sher शेर con sư tử
XÀ – 蛇 shé saamp सांप con rắn
NGỌ ghod घोड़ con ngựa
SỪNG seeng सींग sừng
CÁ shikaar शिकार ăn bắt, con mồi
CÁY (con cáy, chỉ sự nhát gan) kaayar कायर nhát gan
CHẤY, CHÍ – âm miền Trung chichada चिचड़ा côn trùng hút máu
CHÈ chaay चाय chè, trà
MẮM mamee ममी xác ướp
NÊM namk नमक muối
MẬT madhu मधु mật ong
LỆ CHI – 荔枝lìzhī leechee लीची quả vải
MĂNG CỤT maingost मैंगोस्ट măng cụt
MÍT (quả mít) mith मीठ ngọt
TRĂNG chandra चंद्र từ Phạn = “sáng”, “chiếu sáng”
MÂY megh मेघ mây
XUÂN – 春chun vasant वसंत mùa xuân
RÁC, RẮC rákh राख tro
CỐC kap कप cái cốc
MA aatma आत्मा linh hồn
MẢ makabara मकबरा lăng mộ
NẤM nam नम ẩm ướt
TINH – 精 jing tel तेल tinh dầu, nấu dầu
CỘT kolam कॉलम cái cột
XÀ krosabaar क्रॉसबार xà ngang
VÁCH vaal वाल tường
NỀ nirmaata निर्माता thợ xây, thợ nề
CỬA GIẢ (cửa rả, cửa nói chung) darvāza दरवाजा” cửa
KHO (nơi chứa giữ) kho खो mất, lớp vỏ bọc
TỎA (khóa, cái khóa) – 鎖 suo taala ताला cái khóa
CUỐC kudaal कुदाल cái cuốc, việc cuốc
TÊN, TIỄN – 箭jiàn teer तीर mũi tên
CÔN – 棍 gậy, bó lại gol गोल tròn
RÁNG rang रंग màu sắc
SẨM shaam शाम tối, đêm xuống
SẪM shyaam श्याम đen nhẹ, sậm
LÒM (đỏ lòm) laal लाल (màu đỏ)
TÁN, TẢN – 散san vighatan विघटन giải tán
CƠN kaal काल thời gian, giai đoạn
BẬN baar बार lần, bận
ĐỘ (đo lường, mức độ, lần) – 度 dù dūr दूर khoảng cách
DẶM (đo khoảng cách), DẪM kadam कदम bước chân
MIỀN mein में bên trong
ĐẤT dharatee धरती đất
ĐIỀN – 田 tián dhaan ka khet धान का खेत nông trại
SÁ (đường sá) sadak सड़क con đường
LÀN chalan चलन xu hướng, xu thế
CHỖ, CHỐT chhod छोड rời khỏi
TẦNG taal ताल nhịp
CÁN, CĂN (gốc rễ) – 根 gēn/gan kand कंद củ
LẠI laay लाय mang đến, mang lại, đáng giá
LY (dời ra, chia lìa) lee ली lấy đi
Cho đến nay thì quan điểm phổ biến đều cho rằng tiếng Việt chịu ảnh hưởng rất sâu sắc của tiếng Hán. Tùy theo mức độ khác nhau, có trường phái cho rằng tiếng Việt là một nhánh địa phương của tiếng Hán, tiêu biểu cho trường phái này là nhà ngôn ngữ học Vương Lực. Maspero, một học giả thời đầu thế kỷ 20 mặc dù cho rằng tiếng Việt là một nhánh riêng nhưng vẫn đưa ra con số tỉ lệ là 60% từ gốc Hán trong tiếng Việt. Nhiều tác giả khác đưa ra những con số nhỏ hơn, có thể do số lượng từ vựng của các ngôn ngữ khác thâm nhập vào tiếng Việt ngày càng tăng, do nhận thức khác nhau về yếu tố gốc Hán, hoặc do ý chí. Yếu tố Hindi đã không được đề cập đến trong các giáo trình ngôn ngữ học về tiếng Việt. Các ví dụ trên cho thấy người ta đã xây dựng sai một bản lý lịch cho tiếng Việt.
Còn tiếp
No comments:
Post a Comment